Ελλάδα, Ευρώπη 2020: Εκπαίδευση, Δια Βίου Μάθηση, Έρευνα, Καινοτομία και Οικονομία

Εισαγωγή στις Εργασίες της Διημερίδας με  Θέμα:

«Ελλάδα, Ευρώπη 2020:

Εκπαίδευση, Δια Βίου Μάθηση, Έρευνα, Καινοτομία

και Οικονομία»

Λαμία, 5-6 Δεκεμβρίου 2015.

Κωνσταντίνος Τσαμαδιάς*

Εκλεκτοί Προσκεκλημένοι,

Κυρίες & Κύριοι,

Eκ μέρους του «Ελληνικού Ινστιτούτου Οικονομικών της Εκπαίδευσης & Δια Βίου Μάθησης, της Έρευνας & Καινοτομίας», σας ευχαριστώ για τη συμμετοχή σας στην προσυνεδριακή διημερίδα που μόλις ξεκίνησε.

Επίσης, ευχαριστώ θερμά όσους εργάσθηκαν για την οργάνωση και όσους συνέδραμαν στην πραγματοποίησή της.

Κυρίες και Κύριοι,

         

Η οικονομική επιστήμη, από παλαιά, αλλά συστηματικά μετά το 2^ο παγκόσμιο πόλεμο, έχει τεκμηριώσει, θεωρητικά και εμπειρικά, ότι η συνολική και πρωτίστως η οικονομική ισχύς κάθε  κράτους, αλλά και κάθε περιφερειακής η τοπικής οντότητας, καθορίζεται πρωτίστως από την ποσότητα και κυρίως την ποιότητα της εκπαίδευσης & δια βίου μάθησης, της έρευνας & καινοτομίας και σε τελική ανάλυση από τη λειτουργικότητα της σχέσης τους με την οικονομία.

Κατά τις τελευταίες πέντε δεκαετίες έχει δειχθεί ότι χώρες υιοθετούν με επιμέλεια τα πορίσματα της επιστήμης, προωθούν τα προαναφερθέντα πεδία και τη σχέση τους με την οικονομία.

Σε αυτή την ομάδα, των χωρών-ηγετών, εντάσσονται και χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης.

Οι χώρες-ηγέτες έχουν πλέον δομήσει και θέσει σε λειτουργία ποικιλία αποτελεσματικών και ποιοτικών «καναλιών» αλληλεπίδρασης αυτών των πεδίων με την επιχειρηματικότητα και συνολικά την οικονομία.

Τα «κανάλια» αυτά συνεχώς, τα εμπλουτίζουν θεσμικά και τα ισχυροποιούν χρηματοδοτικά.

Οι διαχρονικές εξελίξεις βεβαιώνουν ότι χώρες οι οποίες έχουν λάβει σοβαρά υπόψη τις υποδείξεις της επιστήμης, ενισχύουν διαρκώς τη θέση τους στην εξόχως ανταγωνιστική πλανητική σκηνή.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως ενιαία οντότητα, τις δύο τελευταίες δεκαετίες, επιχειρεί να ωθήσει τα κράτη-μέλη της στην εφαρμογή πολιτικών, με τις οποίες να προωθούν τις σχέσεις αλληλεπίδρασης αυτών των πεδίων με την οικονομία.

Η Ελλάδα, αν και πλήρες μέλος αυτής της οντότητας, εξακολουθεί να υστερεί.

Εξακολουθεί να στερείται τέτοιων αποτελεσματικών και ποιοτικών «καναλιών».

Και αυτό γιατί σε όλο το φάσμα της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής κυριαρχούν, λιγότερο η περισσότερο, ιδεοληψίες και αγκυλώσεις.

Πλεονάζουν η καχυποψία, η γενικευμένη αποστροφή προς τη μέτρηση και η προχειρότητα στο σχεδιασμό, ενώ διαπιστώνεται έλλειμμα βούλησης για επιστημονική τεκμηρίωση, ανάλυση και διερεύνηση των πολυσύνθετων ζητημάτων.

Διαχρονικά, σποραδικές προσπάθειες προς την ορθή κατεύθυνση προφανώς και έχουν πραγματοποιηθεί.

Όμως, δυστυχώς, σχεδόν πάντα, υπερίσχυαν, οι ιδεοληψίες, οι αγκυλώσεις και οι μικρές σκοπιμότητες.

Συνεπώς, είναι επιτακτική ανάγκη, έστω και τώρα, εν μέσω της γενικευμένης πολυετούς κρίσης, να ορίσουμε με σαφήνεια τα κεντρικά ανοικτά ζητήματα.

Κατά την πεποίθησή μας, τα κεντρικά προβλήματα που πρέπει να επιλύσουμε εντός της επόμενης 5ετίας, δηλαδή μέχρι το 2020, στα εν λόγω πεδία, είναι τα εξής: 

1.Αύξηση των αποδοτικοτήτων, των κοινωνικών και ιδιωτικών επενδύσεων και των δημόσιων πολιτικών στα εν λόγω 4 πεδία. Αποδοτικότητες που είναι θετικές αλλά χαμηλές συγκριτικά με τις αντίστοιχες άλλων χωρών οι οποίες κινούνται περίπου στο ίδιο με εμάς επίπεδο ανάπτυξης.

2.Αύξηση του μεγέθους της επίδρασης αυτών των 4 πεδίων στο ρυθμό μεγέθυνσης-ανάπτυξης της οικονομίας, τη διανομή του πλούτου και του εισοδήματος.

3.Βελτίωση της ποιότητας, της αποτελεσματικότητας και της παραγωγικότητας των δομών «παραγωγής» στα 4 πεδία. Συνεχής παρακολούθηση και αξιολόγηση των επιδόσεών τους. Σύνδεση των επιδόσεων με τη χρηματοδότησή τους.

4.Επανασχεδιασμός νέας εθνικής αρχιτεκτονικής στα εν λόγω 4 συστήματα. Προσέγγιση του άριστου μεγέθους των δομών «παραγωγής».

5. Νέο σύστημα χρηματοδότησης. Να τεθεί τέρμα στην ροή των πόρων αποκλειστικά από την πλευρά της προσφοράς και μάλιστα χωρίς διαδικασίες αξιολόγησης και  κοινωνικής  λογοδοσίας. Μέρος των πόρων που θα διατίθενται πρέπει να διοχετεύεται και από την πλευρά της ζήτησης (της χρήσης των αγαθών), που τα 4 συστήματα παράγουν.

6. Εναρμόνιση, μεταξύ των εν λόγω 4 συστημάτων με την αγορά εργασίας. Αντιμετώπιση των φαινομένων της υπερ-εκπαίδευσης και της υπο-εκπαίδευσης.

7.Αντιμετώπιση των φαινομένων της διαρροής εγκεφάλων (ανθρώπινου κεφαλαίου υψηλής εξειδίκευσης) σε άλλες οικονομίες. Το brain drain αποτελεί ισχυρό πλήγμα για τη χώρα αφού η οικονομία της έχει υποβληθεί στο κόστος της δημιουργίας του ανθρώπινου κεφαλαίου και άλλες οικονομίες προσπορίζονται τα οφέλη.  

8.Ενίσχυση της Διά Βίου Μάθησης, της Τεχνικο-Επαγγελματικής εκπαίδευσης και της Μαθητείας.

9.Προώθηση και εφαρμογή της αξιολόγησης σε όλα τα στοιχεία των συστημάτων. Προώθηση της αριστείας, των ίσων ευκαιριών και της κοινωνικής λογοδοσίας.  

10. Αναζήτηση νέας ισορροπίας, πλησιέστερα στην άριστη, μεταξύ αποτελεσματικότητας και ισότητας (υπό την έννοια της ισότητας ευκαιριών).

11. Προώθηση της αποκέντρωσης. Ισοβαρής συμμετοχή των περιφερειών της χώρας στον εθνικό χάρτη. Χαλάρωση του σφικτού εναγκαλισμού του κράτους επί των εν λόγω 4 συστημάτων.

Εξασφάλιση της δυνατότητας ίδρυσης μη κρατικών Πανεπιστημίων.

Ενίσχυση επιχειρήσεων με επιδόσεις στην έρευνα και καινοτομία και εξωστρεφή προσανατολισμό.

12.Δόμηση και λειτουργία ποιοτικών και αποτελεσματικών «καναλιών» αλληλεπίδρασης των πεδίων της εκπαίδευσης, της δια βίου μάθησης, της έρευνας και της καινοτομίας με την υγιή επιχειρηματικότητα και συνολικά την οικονομία.

Κυρίες & Κύριοι,

Πτυχές αυτών των κρίσιμων ζητημάτων, θα διερευνηθούν κατά τις εργασίες της διημερίδας και πληρέστερα κατά το 1^ο Πανελλήνιο με Διεθνή Συμμετοχή Συνέδριο, τον Ιούλιο του 2016, και στις δράσεις που θα ακολουθήσουν.  

Κυρίες & Κύριοι, κλείνοντας συμπεραίνω:

Στην Ελλάδα, μετά την κατάρρευση και των τελευταίων μύθων, περί δήθεν ύπαρξης «μαγικών λύσεων» για τα προβλήματα της χώρας, οφείλουμε άμεσα, αφού λάβουμε υπόψη μας τα πορίσματα της επιστήμης και τις εξελίξεις στον ανταγωνιστικό κόσμο, να σχεδιάσουμε και να εφαρμόσουμε εθνική στρατηγική ανασυγκρότησης της χώρας.

Στον πυρήνα αυτής της στρατηγικής έχουμε κάθε λόγο να δώσουμε, στα εν λόγω 4 κρίσιμα πεδία, τη βαρύτητα που πρέπει για να αποτελέσουν, όπως δύνανται, τους ισχυρούς παράγοντες προώθησης της βιώσιμης ανάπτυξης, της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής.

Τους ισχυρούς παράγοντες ανάταξης του έθνους και διασφάλισης μιας αξιοπρεπούς πορείας της χώρας στην παγκόσμια ανταγωνιστική σκηνή.

Κυρίες και Κύριοι,

Εδώ και χρόνια, το δάχτυλο, δείχνει τον Ήλιο.

Εμείς, επί μακρόν χαζεύουμε με το δάχτυλο.

Αναλώνουμε εθνική ενέργεια και πόρους, από τους περιορισμένους που διαθέτουμε, σε λάθος θέματα.

Επί δεκαετίες, σκιαμαχήσαμε για τα θέματα της Νικαράγουα, της Βενεζουέλα και όχι μόνο.

Τελευταία, αντί να επικεντρώσουμε σε ζητήματα όπως αυτά που προανέφερα, αμπελοφιλοσοφούμε για το αν ήταν «συνωστισμός» οι ακραίες βιαιότητες και η σφαγή των «αδελφών μας» στο λιμάνι της Σμύρνης, για το αν οι ηρωϊκοί μακεδονομάχοι μας ήταν σαν τους σημερινούς τζιχαντιστές,  για το αν ήταν η όχι γενοκτονία αυτό που υπέστησαν οι «αδελφοί» πόντιοι κοκ.

Ελπίζω ότι έστω και με καθυστέρηση, θα πάψουμε να χαζεύουμε με το δάκτυλο και θα ασχοληθούμε σοβαρά με τον Ήλιο.

Οι καιροί ου μενετοί.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.

*Ομότιμος Καθηγητής Οικονομικής Αξιολόγησης Επενδύσεων και Πολιτικών στην Εκπαίδευση, τη Διά Βίου Μάθηση και την Έρευνα, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο.

Πρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου Οικονομικών της Εκπαίδευσης & Δια Βίου Μάθησης, της Έρευνας & Καινοτομίας.

Μέλος Ευρωπαϊκού Δικτύου Ειδικών στα Οικονομικά της Εκπαίδευσης